IRC (Internet Relay Chat), 1980'lerde geliştirilen ve internet üzerinden metin tabanlı sohbet yapılmasını sağlayan bir protokoldür. Özellikle toplu sohbet odaları (kanallar) ve özel mesajlaşma desteklediğinden hâlâ belirli çevrelerde kullanılmaktadır. İşte IRC'yi daha iyi anlamanızı sağlayacak temel kavramlar ve komutları kapsayan bir rehber:

---

## 1. **IRC'ye Genel Bakış**
IRC, merkezi olmayan bir sohbet ağı yapısına sahiptir. Kullanıcılar, belirli bir sunucuya bağlanarak sohbet odalarına (kanallara) katılabilir veya birebir özel mesajlaşma yapabilir. IRC'nin temel bileşenleri:

- **Sunucu (Server)**: Kullanıcıların bağlandığı ana sunucu, örneğin `irc.example.com`.
- **Kanal (Channel)**: Sohbet odalarıdır. Genelde `#` işaretiyle başlar (ör. `#genel`).
- **Kullanıcı Adı (Nickname)**: IRC'de kullanılan takma ad.
- **Modlar**: Kullanıcılar veya kanallar için belirli erişim hakları ve kısıtlamalar ayarlanabilir.

---

## 2. **Temel IRC Komutları**

IRC'de çeşitli komutlar kullanılarak sohbetler yönetilir. İşte en sık kullanılan komutlar:

### Sunucu Bağlantısı Komutları

- **/server sunucu_adı [port]**: Belirli bir sunucuya bağlanmak için kullanılır.
```
/server irc.example.com 6667
```

- **/nick kullanıcı_adı**: Takma ad belirler veya değiştirir.
```
/nick YeniTakmaAd
```

### Kanal Komutları

- **/join #kanal_adı**: Bir kanala katılır.
```
/join #genel
```

- **/part #kanal_adı [sebep]**: Kanaldan ayrılır, istenirse sebep belirtilebilir.
```
/part #genel Görüşürüz!
```

- **/topic #kanal_adı yeni_konu**: Kanal konusunu değiştirir (yetki gerekebilir).
```
/topic #genel Bugün yeni etkinlikler var!
```

- **/list**: Sunucudaki tüm kanalları listeler.

### Mesaj Gönderme Komutları

- **/msg kullanıcı veya #kanal mesaj**: Kullanıcıya veya kanala özel mesaj gönderir.
```
/msg #genel Merhaba herkese!
```

- **/notice kullanıcı mesaj**: Bir kullanıcıya dikkat çekici bir mesaj yollar, ancak çoğu istemcide ana sohbet ekranında görünmez.

### Kullanıcı Yönetimi Komutları

- **/whois kullanıcı_adı**: Belirli bir kullanıcının bilgilerini gösterir.
```
/whois KullaniciAdı
```

- **/whowas kullanıcı_adı**: Kullanıcı IRC’den ayrıldıktan sonra geçmiş bilgisini gösterir.

- **/kick #kanal kullanıcı [sebep]**: Bir kullanıcıyı kanaldan çıkarır (yetki gerektirir).
```
/kick #genel KullaniciAdı Kuralları ihlal etti.
```

- **/ban #kanal kullanıcı**: Bir kullanıcıyı kanaldan yasaklar.

### Diğer Faydalı Komutlar

- **/ping kullanıcı_adı veya sunucu_adı**: Kullanıcının veya sunucunun bağlantısını kontrol eder.

- **/ignore kullanıcı_adı**: Belirli bir kullanıcıyı engeller ve onun mesajlarını görmenizi engeller.

---

## 3. **Kanal ve Kullanıcı Modları**

Kanal ve kullanıcılar için çeşitli modlar (erişim hakları) ayarlanabilir.

- **Kanal Modları**:
- **+m**: Kanalı sessize alır; sadece yetkili kullanıcılar konuşabilir.
- **+i**: Davetli kullanıcılar dışında katılım engellenir.
- **+k**: Kanala şifre koruması ekler.

- **Kullanıcı Modları**:
- **+o**: Kanal yöneticisi yapar.
- **+v**: Sesli (konuşma izni olan) kullanıcı yapar.

### Mod Ayarlama Örnekleri

- Kanala şifre eklemek:
```
/mode #kanal +k sifre
```

- Bir kullanıcıya yetki vermek:
```
/mode #kanal +o KullaniciAdı
```

---

## 4. **IRC Güvenliği ve Gizliliği**

IRC, genellikle SSL/TLS protokolü ile güvenli hale getirilebilir. Bu, mesajların şifrelenmesini sağlar ve dış tehditlere karşı güvenliği artırır. Bir IRC istemcisinde güvenli bağlantı kurmak için `6697` gibi SSL bağlantı portları kullanılabilir:

```
/server irc.example.com +6697
```

---

## 5. **Popüler IRC İstemcileri**

Birçok IRC istemcisi farklı platformlar için mevcuttur:

- **mIRC**: Windows için popüler bir IRC istemcisidir.
- **HexChat**: Çapraz platform destekli, ücretsiz ve açık kaynak bir istemcidir.
- **WeeChat**: Terminal tabanlı, özelleştirilebilir bir IRC istemcisi.
- **TheLounge**: Web tabanlı, sunucu üzerinden çalışabilen bir IRC istemcisidir.

---

Bu temel bilgilerle IRC'ye giriş yapabilir ve sohbetlere katılabilirsiniz. IRC'nin özelliklerine alıştıkça daha gelişmiş komutları ve bot yazma gibi ekstra özellikleri de keşfedebilirsiniz.